Yıllardır, yüksek enerjili radyo patlamaları astronomide büyük bir gizem oluşturuyor. Son zamanlarda bir teori öne çıkmıştı, ancak yeni bir keşif bu teoriyi çürütüyor.
Gizemli Hızlı Radyo Patlamaları (Fast Radio Bursts – FRB) hakkındaki bilmecede yeni bir dönemeç yaşandı. İlk kez, bu aşırı enerjik radyo patlamalarından biri eski ve “ölü” bir eliptik galaksinin kenarına kadar takip edildi. Bu, son dönemde hep daha genç galaksiler ve yalnızca oralarda gerçekleştiği düşünülen süreçlerle ilişkilendirilen bir fenomen için benzersiz bir ev sahibi. Araştırma ekibi, tespit edilen radyo patlamasının tam olarak nereden geldiği konusunda yalnızca tahmin yürütebiliyor. Olası kaynağın bir küresel yıldız kümesi (globüler küme) olduğunu düşünüyorlar ve bunu James Webb Uzay Teleskobu ile doğrulamayı umuyorlar. Eğer bu hipotez yanlış çıkarsa, “alternatif ve egzotik açıklamalar” getirmek zorunda kalacaklar.
Diğerlerinden tamamen farklı
Araştırma ekibinin açıkladığına göre, son zamanlarda Hızlı Radyo Patlamalarının kökeni hakkında yeni hipotezler popüler hale geldi. Bu hipotezlere göre FRB’ler, çekirdek çökmesi süpernovalarından (core-collapse supernova) sonra oluşan magnetarlar tarafından üretiliyor. Ancak bu tür süpernovalar yalnızca genç, büyük kütleli yıldızların ölümüyle meydana geliyor. İncelenen FRB’nin bulunduğu galakside ise bu tür yıldızların varlığına dair hiçbir kanıt yok.
Söz konusu radyo patlaması, RB 20240209A olarak adlandırılan tekrarlayan bir FRB ve Şubat 2024’te keşfedildi. Şimdiye kadar yaklaşık 100 FRB belirli bir galaksiye kadar izlenebildi. Ancak, 130.000 ışık yılı uzaklıktaki bu kaynak, diğer tüm FRB’lerden çok daha uzakta, galaksisinin merkezine göre oldukça dış bölgede bulunuyor.
Hızlı Radyo Patlamaları ilk kez 2007’de keşfedildi ve o zamandan beri kökenleri hakkında birçok spekülasyon yapıldı. En sıra dışı teorilerden biri, bunların aslında dünya dışı uzay gemilerinin izleri olabileceğiydi. Bu kısa ama son derece güçlü radyasyon patlamaları, saniyenin binde biri kadar kısa sürede, Güneşimizin bir yıl boyunca ürettiğinden daha fazla enerji açığa çıkarıyor. 2012’den itibaren periyodik FRB’ler keşfedilmeye başlandı ve bunlar, kaynağın belirlenmesi konusunda büyük umut vaat etti.
Astrophysical Journal Letters’ta yayınlanan ve genç yıldızların bulunmadığı bir galaksinin en dış bölgesinden gelen bu FRB’nin yerinin tespit edilmesi, bir kez daha tüm radyo patlamalarının aynı süreçlerle oluşmadığını gösteriyor.
Araştırmayı yöneten Northwestern Üniversitesi’nden Wen-fai Fong, “Evren, bir fenomeni anladığımızı düşündüğümüz anda bizi şaşırtarak oyunu tersine çeviriyor” diyor. Bu “evrenle diyalog” durumunun astronomiyi inanılmaz derecede heyecan verici hale getirdiğini belirtiyor.
Ekibi ayrıca, daha önce yalnızca bir FRB’nin bir galaksinin dış kenarına kadar izlenebildiğini söylüyor. Ancak bu önceki FRB’nin kaynağı bir küresel yıldız kümesi olarak tespit edilmişti, bu da büyük bir sürprizdi. Başka benzeri bir olay keşfedilmediğinden, bunun tekil bir durum olduğu düşünülmüştü. Ancak bu yeni keşif, bu düşüncenin yanlış olduğunu gösterdi.
