Çin, nükleer füzyon araştırmalarında bir dönüm noktasına daha imza attı. “Yapay Güneş” olarak adlandırılan Experimental Advanced Superconducting Tokamak (EAST) reaktörü, plazma sıcaklığını 1.006 saniye (16 dakika 46 saniye) boyunca 100 milyon santigrat derece üzerinde tutarak bir dünya rekoru kırdı.
Nükleer füzyonda kritik eşik aşıldı
EAST, gelecekteki nükleer füzyon enerji santrallerinin operasyonel ortamını simüle etme yeteneğine sahip. Çinli bilim insanlarına göre bu başarı, füzyon reaktörlerini ticari bir gerçekliğe dönüştürme yolunda önemli bir kilometre taşı konumunda. EAST, daha önce 2023 yılında 403 saniye ve 2021’de 101 saniyelik sürekli çalışmalarıyla da rekor kırmıştı. Dolayısıyla önceki rekor neredeyse üçe katlandı. Bu süre, füzyon enerjisinin sürekli ve güvenilir bir enerji kaynağı haline gelmesi için kritik bir eşik olarak değerlendiriliyor.
Füzyon reaktörlerinin amacı, Güneş’teki nükleer füzyon sürecini taklit ederek temiz, sınırsız ve sürdürülebilir enerji sağlamaktır. Ancak bu süreç, plazmayı 100 milyon santigrat derecenin üzerine ısıtmak, plazmanın uzun süre kararlı bir şekilde hapsolmasını sağlamak ve füzyon sürecini hassas bir şekilde kontrol etmek gibi büyük teknik zorlukları içeriyor. Güneş’te olduğu gibi Dünya’daki füzyon uygulamalarında da ana yakıt olarak hidrojen atomları kullanılıyor. Fisyonun aksine füzyon sürecinde bu atomlar inanılmaz yüksek sıcaklıklarda (Güneşin çekirdeğindeki sıcaklık yaklaşık 15 milyon santigrat derecedir) birleştiriliyor ve ortaya muazzam bir enerji çıkıyor. Bu tip reaktörler sadece elektrik üretiminde değil aynı zamanda uzay araştırmalarında ve araçlarında da kullanılabilir. Ve daha önce düşünülmeyen uzaklıklara yolculuk yapılabilir.
Fransa’nın elektrik üretiminde fosil yakıt dönemi kapanıyor
Bununla birlikte EAST, son deneylerden bu yana birçok sistemini geliştirdi. Bunlardan biri de 70.000 ev tipi mikrodalga fırının eşdeğerinde çalışan ısıtma sistemiydi; bu sistem artık iki kat daha fazla güç üretebiliyor. EAST projesinin nihai hedefi, Güneşe benzer şekilde sonsuz ve temiz bir enerji kaynağı oluşturmak. Aynı zamanda bu proje, Güneş sistemi ötesine yapılacak uzay keşifleri için gerekli sistemleri sağlamayı amaçlıyor.
Çin, 2006 yılında Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) programına yedinci üye olarak katılmıştı. Bu kapsamda Çin, projenin inşası ve işletmesinin yaklaşık %9’unu üstleniyor. Fransa’nın güneyinde inşa edilen ITER, tamamlandığında dünyanın en büyük manyetik plazma füzyon cihazı olacak. EAST’in başarıları, ITER ve Çin Füzyon Mühendisliği Test Reaktörü (CFETR) projelerine de katkıda bulunuyor.
Kaynakça
https://interestingengineering.com/energy/china-artificial-sun-sets-record
https://www.scmp.com/news/china/science/article/3295609/chinas-nuclear-fusion-scientists-set-record-span-plasma
